27 maja 2022 miałem nadprogramowy dzień wolny. Idealna okazja na trening przyszłego przewodnika beskidzkiego. Pojechałem w Beskid Śląski i wszedłem na Malinowską Skałę z mało oczywistej strony - od Matyski (Radziechowy) przez Magurki - Radziechowska i Wiślańską.
Plan
Parking (darmowy) pod Matyską. Jest to ostatnia góra w bocznym ramieniu Baraniej Góry schodzącym do Kotliny Żywieckiej. Na szczycie znajduje się końcowa stacja monumentalnej Drogi Krzyżowej. Wspomnę o niej na końcu. Ruszam niebieskim szlakiem na Magurkę Radziechowską. Wejdę na Malinowska Skałę, wrócę przez Ostre i Twardorzeczkę.
Magurki Dwie
Magur i Magurek ci u nas dostatek - kilkanaście w Polsce, drugie tyle na Słowacji, są też w Ukrainie i Rumunii. "Magura" jest nazwą pochodzenia wołoskiego.
Magura – termin topograficzny, nazwa szczytu lub góry pochodzenia wołoskiego. Oznacza odrębny (samoistny) masyw górski lub wybijający się szczyt. „Magura” (woł.) – wolno strojąca, wyodrębniona góra. W języku rumuńskim i słowackim występuje w znaczeniu – kopa, pagórek, wzgórze. W języku albańskim funkcjonuje słowo magule oznaczająca to samo (https://szlakwoloski.eu/kultura-woloska/dziedzictwo-kultury-woloskiej/nazewnictwo)
Dzisiaj na trasie będą dwie - Radziechowska i Wiślańska. Szlak niebieski prowadzi przez las. Dochodzi do Hali Radziechowskiej, gdzie spotyka się z czerwonym - Głównym Szlakiem Beskidzkim. Hala Radziechowska to obok Hali Jaworowej (Brenna) największa górska polana w Beskidzie Śląskim. Położona na wysokości ponad 1000m oferuje piękne widoki. Warto popatrzeć na wschód (Babia Góra):
... oraz południe (Mała Fatra, z charakterystycznym szczytem Veľký Rozsutec oraz Veľký i Malý Kriváň). Na lewo od Rozsutca, na bliższym planie mamy Małą i Wielką Rycerzową (Beskid Żywiecki).
Idąc dalej, między szczytem Magurki Radziechowskiej a Wiślańskiej, po prawej stronie (kier. północny) zobaczymy długie ramię Baraniej Góry i odnogę z Skrzycznem. Na zdjęciu poniżej Skrzyczne na prawym skraju (góra z przekaźnikiem), na lewo są kolejno Małe Skrzyczne, Kopa Skrzyczeńska, Malinowska Skała oraz Zielony Kopiec. Dwie ostatnie to ex aequo 3 najwyższy szczyt Beskidu Śląskiego (mają po 1152m; pierwsze dwa to Skrzyczne 1257m oraz Barania Góra 1215m).
Pasmo Wiślańskie
Beskid Śląski ma dwa główne pasma, ciągnące się południkowo:
pasmo Baraniej Góry, zwane pasmem Wiślańskim
To drugie jest dłuższe i wyższe. Jest też bardzo rozgałęzione, z licznymi bocznymi ramionami. Główny grzbiet ciągnie się od przełęczy Koniakowskiej, wspina się na Karolówkę i osiąga kulminację na Baraniej Górze. Następnie przez Malinowską Skałę schodzi do przełęczy Salmopolskiej i ciągnie się przez Kotarz aż po Klimczok. Odcinek od Baraniej Góry do Malinowskiej Skały jest najbardziej widokowy.
Ma to związek z wymarciem lasów świerkowych. Oryginalna puszcza karpacka została wycięta na potrzeby przemysłowego Górnego Śląska (polskiego i czeskiego). Świerki zostały tam sztucznie posadzone z uwagi na ich szybki wzrost. Zmiany klimatyczne, zanieczyszczenie powietrza oraz potężna wichura z 2004r i plaga kornika drukarza doprowadziły do wymarcia monokultury świerka. Natura nie lubi monokultury. Lasy Państwowe prowadzą politykę odbudowy oryginalnego lasu bukowo-jodłowo-świerkowego. Za jakieś 20 lat widoki z pasma Baraniej Góry będą zasłonięte. Można powiedzieć "spieszcie się podziwiać widoki, tak szybko zarastają".
Pasmo Wiślańskie jest istotne także z powodów historycznych. Tym pasmem biegnie granica Górnego Śląska, a konkretnie Śląska Cieszyńskiego. Idąc na północ (od Baraniej Góry do Malinowskiej Skały), po lewej (na zachód) mamy Górny Śląsk. Po prawej (na wschód) jest Ziemia Żywiecka, czyli Małopolska. Wystarczy posłuchać jak mówią górale z miejscowości Radziechowy czy Przybędza i porównać z dialektem ich "sąsiadów" zza góry - Wiślan. Różnice są też w strojach ludowych i folklorze. Dwie strony pasma Baraniej Góry różni też wyznanie. Wisła to jedyne miasto w Polsce gdzie większość stanowią protestanci.
Zielony Kopiec i Malinowska Skała
Zielony Kopiec i Malinowska Skała mają po 1152m n.p.m. Położone są w odległości ok. 1.5km i oddzielone dość głębokim siodłem (ok. 100m różnicy wysokości). Idąc z Zielonego Kopca na północ, w stronę Malinowskiej Skały i na samej Skale, możemy podziwiać bardzo szerokie panoramy. Mamy dobry widok na wschód i zachód. Na wschodzie doskonałym punktem orientacyjnym jest Babia Góra. Na prawo od niej będą szczyty Beskidu Żywieckiego (m.in. Pilsko, Rysianka), w dali będzie widać Tatry i wspomnianą wcześniej Małą Fatrę. Na lewo wybija się Polica i Jałowiec, a potem dalej w lewo mamy niewyraźny Beskid Wyspowy (Szczebel, Lubogoszcz), podłużne pasmo Koskowej Góry w Beskidzie Makowskim oraz prawie cały Beskid Mały.
W stronę zachodnią warto poszukać niedalekiej Czantorii. Na prawo od niej, będzie Równica oraz Klimczok. Na lewo dostrzeżemy szczyt Lysá hora (Łysa Góra), najwyższą górę czeskiego Beskidu Morawsko-Śląskiego. Przy dobrej widoczności widać Sudety (czeski Jesenik oraz Góry Opawskie z Biskupią Kopą). Tu niestety nie mam dobrego zdjęcia - do uzupełnienia przy kolejnej wizycie.
Na tym odcinku mój "trening przyszłego przewodnika beskidzkiego" to rozpracowywanie panoram. Najpierw próbuję zlokalizować charakterystyczne, znane mi szczyty. Potem przy pomocy PeakFinder uczę się pozostałych. Pisanie tego bloga to sposób na utrwalenie.
Warto jeszcze wspomnieć o ciekawej budowie geologicznej Malinowskiej Skały. Jest to jedyne w polskich Beskidach miejsce gdzie na powierzchni można zaobserwować zlepieńce kwarcowo-granitowe. Są tak unikalne, że noszą nazwę "Zlepieńce z Malinowskiej Skały". W okolicach Malinowskiej Skały można je zobaczyć w postaci drobnych ziaren w skale.
Dolina Zimnika
Wracam inną drogą - żółtym szlakiem do Lipowej Ostre. Szlak ten schodzi do Doliny Zimnika (tak naprawdę to dolina Malinowskiego Potoku i Leśnianki), którą dobrze widać z Malinowskiej Skały - głębokie wcięcie na zdjęciu poniżej.
Ten żółty szlak jest ciekawy. Na początku nic specjalnego - dość strome zejście. Potem trawersem mijamy Kościelec. Ale mniej więcej w 1/3 zejścia licząc od góry dochodzimy do... drogi asfaltowej. I tu mały quiz - kto zbudował drogę? ;-)
a) prywatny właściciel działki pod Malinowską Skałą
b) PTTK w ramach akcji "góry w klapkach"
c) Lasy Państwowe
Oczywiście poprawna jest odpowiedź c). W Dolinie Zimnika znajduje się gospodarstwo szkółkarskie nadleśnictwa Węgierska Górka. Jest tam kilka tablic informacyjnych, warto zwolnić i zapoznać się z procesem gospodarki leśnej.
Taka wiedza to też trening przyszłego przewodnika beskidzkiego. Na końcu doliny jest węzeł szlaków. Skręcam w prawo i idę przez Ostre i Twardorzeczkę do mojego punktu startu pod Matyską.
Matyska
Na górę Matyska wiedzie wąska droga, wzdłuż której znajdują się monumentalne stacje drogi krzyżowej. Początek znajduje się w miejscowości Radziechowy, niedaleko kościoła św. Marcina.
Droga krzyżowa została wytyczona w 2009. Oryginalne i intrygujące stacje zostały zaprojektowane przez Czesława Dźwigaja, profesora ASP w Krakowie. Zwraca uwagę ich wielkość, ale warto też bliżej przyjrzeć poszczególnym postaciom i grupom uwiecznionym w rzeźbach. Np. stacja "Szymon Cyrenejczyk zmuszony do niesienia krzyża" ma orła w koronie a w roli Szymona jest Jan Paweł II. Rzymianie zmusili papieża Polaka do niesienia krzyża?
Intrygująca jest też stacja z 2-im upadkiem. Wokół cokołu rzeźby są tablice symbolizujące poszczególnych apostołów. Jedna z nich jest pusta - tam można wstawić siebie.
Droga krzyżowa na Matyskę ma tu nazwę "Golgota Beskidów". Zapamiętuję sobie to miejsce - trening przyszłego przewodnika beskidzkiego to nie tylko przyroda i panoramy. A propos panoram - zapisałem sobie jeszcze dwie z drogi przez Twardorzeczkę:
- widok na Kotlinę Żywiecką a za nią Beskid Mały
- widok na Babią Górę i północną część Beskidu Żywieckiego
