Goryczka trojeściowa i kamienne dłonie pod Turbaczem. 4 zjazd Kursu Przewodników Beskidzkich, dz. 1

Przed kursem przewodników beskidzkich życie było prostsze. Niebiesko-fioletowy kwiat był po prostu ładnym kwiatkiem. A teraz jest goryczką trojeściową (patrz zdjęcie okładkowe). Pierwszy dzień 4-go zjazdu na kursie to bardzo przyjemna gorczańska trasa z Koninek przez Turbacz do Nowego Targu. Jej główne punkty dla mnie to tytułowa goryczka trojeściowa i kamienne dłonie.

Plan

Trasa jest prosta - wejście niebieskim szlakiem z Koninek na Halę Turbacz, krótki odcinek czerwonym GSB na szczyt i zejście żółtym szlakiem do Nowego Targu Oleksówki. Wszystkie wymienione szlaki są długodystansowe - w dalszej części postu podam skrócony przebieg niebieskiego i żółtego. Zakładam, że Głównego Szlaku Beskidzkiego przedstawiać nie trzeba.

Szlak niebieski Brzeźnica - Kacwin

Z Koninek na Turbacz można wyjść na kilka sposobów. Organizatorzy kursu wybrali dla nas najkrótszą drogę, szlakiem niebieskim. Można też żółtym a następnie zielonym przez Turbaczyk (po drodze miniemy Orkanówkę - muzeum Władysława Orkana) lub zielonym przez Obidowiec. Tak czy inaczej, wchodzimy przez Gorczański Park Narodowy, co wiąże się z koniecznością zakupienia biletu. Najprościej na https://gorce.eparki.pl. Nawet jeśli szansa spotkania strażników jest mała, warto wesprzeć ten park. Jest nie tylko piękny, ale też mądrze zarządzany. Moim zdaniem idealnie łączy ochronę przyrody z jej udostępnianiem. To ostatnie wyraża się w licznych i sensownie zaprojektowanych ścieżkach edukacyjnych, spójnym oznakowaniu i charakterystycznej małej infrastrukturze.

Nasz szlak wiedzie głównie lasem, ale wychodzi na kilka polan. Kiedyś wypasano na nich owce, dziś są koszone by nie zarastały. Przechodzimy obok zalążku późniejszego Parku, rezerwatu Turbacz.

Wspomniałem, że nasz szlak niebieski jest szlakiem długodystansowym. Jest to szlak Brzeźnica - Kacwin i liczy sobie 143km długości i ma 4756m sumy podejść. Zaczyna się w Rowie Skawińskim a kończy w Magurze Spiskiej.  Pod mapą skrócony przebieg. Link do mapy: https://mapa-turystyczna.pl/route/p961

Przebieg:

Brzeźnica - Pogórze Wielickie - Beskid Makowski (przecina pasmo Babicy oraz przechodzi przez niezwykle widokową Koskową Górę) - Jordanów - Lubo Wielki w Beskidzie Wyspowym - Rabkę-Zdrój - Gorce (Koninki - Czoło Turbacza - schronisko na Turbaczu - Bukowinę Waksmundzką) - Łopuszną - Trybsz - Kacwin

Hala Turbacz i szczyt Turbacz

Hala Turbacz to rozległa polana pod Czołem Turbacza. Spotykają się tu szlaki niebieski z Koninek, zielony z Niedźwiedzia oraz żółty z Lubomierza. Jest łatwo dostępna z schroniska na Turbaczu. Bardzo ją lubię, choć zimą jej przejście może kosztować więcej energii niż solidne podejście. Wiosną kwitną tu krokusy.

Na środku hali znajduje się ołtarz stylizowany na wejście do szałasu. Został postawiony w 2003r, na pamiątkę mszy odprawionej przez ks. Karola Wojtyłę w 1953r. 10 lat przed Soborem Watykańskim, ksiądz Wojtyła odprawił mszę stojąc twarzą do ludzi. W tamtym czasie księża stali tyłem do wiernych. Wydarzenie godne upamiętnienia z perspektywy kościoła rzymsko-katolickiego. Ale warto pamiętać, że protestanci wpadli na to wiele lat wcześniej. A obie grupy powinny dobrze zapoznać się z tekstem z 1 Listu św. Pawła do Koryntian 14:26-33. Pierwsi chrześcijanie nie znali pojęcia "odprawiania mszy" ani nie mieli księży/popów/pastorów.

Z Hali Turbacz skrótem do czerwonego Głównego Szlaku Beskidzkiego udajemy się na szczyt Turbacz (1310m n.p.m.). Jest to najwyższy szczyt Gorców i znajduje się w Koronie Gór Polski. Koleżanka prowadząca ten odcinek zauważyła, że nasze kursowe zjazdy pokonują szczyty KGP wg rosnącej wysokości (Mogielica 1170m - Skrzyczne 1257m - Radziejowa 1262m - Turbacz 1310m). Kolejność tą zachowamy na zjeździe nr 5 - wejdziemy na Babią Górę (1725m). A propos Babiej Góry - dla mnie sensem wejścia na Turbacz jest widok na zachód, gdzie dominuje majestatyczna Babia Góra. Najlepszy - wg mnie - widok jest wiosną, gdy doliny i pogórza już są zielone, a na Babiej ciągle śnieg (patrz zdjęcie w tym poście). Królowa Beskidów wygląda wtedy jak ikoniczna Fuji-san.

Po fotce z Królową, schodzimy do schroniska im. Władysława Orkana. To trzecie schronisko pod Turbaczem. Pierwsze (trochę niżej - na polanie Wisielakówka) spalili kłusownicy, drugie partyzanci, trzecie z 1956r, wg. projektu Anny Górskiej, stoi do dziś i ma się dobrze. Zdjęć schroniska mam w kolekcji sporo (patrz tag 'Turbacz' na moim blogu). Tym razem zamiast schroniska, ilustracją będzie symboliczny grób Edwarda Moskały, pomysłodawcy tzw. "bacówek", czyli małych schronisk (do 30 miejsc noclegowych), które miały być odpowiedzią na duże obiekty, którym bliżej do "hotelu górskiego" niż schroniska.

Skoro wspomniałem o bacówkach Moskały ("moskalówki"), warto podać ich spis w Beskidach. Idąc od zachodu są to:

• Beskid Żywiecki: Hala Rycerzowa (1975r) i Krawców Wierch (1976r)

• Gorce: na Maciejowej (1977r)

• Beskid Sądecki: pod Bereśnikiem (1989r) i nad Wierchomlą (1978r)

• Beskid Niski: w Bartnem (1977r)

• Bieszczady: w Jaworcu (1976r), pod Małą Rawką (1979) i pod Honem (1986r)

Ponadto są jeszcze dwie bacówki na Pogórzu Ciężkowickim (na Brzance, 1981r oraz w Jamnej, 1985r) i jedna jedyna w Sudetach - na przełęczy Okraj (1975r) w Karkonoszach (pod Śnieżką). Historycznie była jeszcze na Lubaniu w Gorcach (1975r - spłonęła w 1978r) oraz pod Trójgarbem w Górach Wałbrzyskich (1984r., rozebrana w 2017r). 

Żółty szlak Tymbark - Nowy Targ

Schodzimy żółtym szlakiem do Nowego Targu Oleksóweki. Kolejny szlak długodystansowy (poniżej przebieg). Schodząc z Turbacza jest on bardzo widokowy - idziemy na południe i na licznych polanach patrzymy na Tatry (patrz relacja z zimowej wędrówki w drugą stronę). Po drodze mijamy kilka ważnych / ciekawych obiektów. Idąc od góry są to:

1. Krzyż upamiętniający partyzantów walczących w Gorcach w czasie II Wojny Światowej. Ten post już się robi za długi, więc odnotowuję sobie temat na osobny artykuł.

1. Kaplica partyzancka/pasterska/papieska na Polanie Rusnakowej

Kaplica powstała w 1979r jako upamiętnienie pierwszej pielgrzymki papieża do Polski, z inicjatywy Czesława Pajerskiego, właściciela polany. Lubię to miejsce. Mała kapliczka o budowie zrębowej jest śliczna, zwłaszcza zimą (patrz zdjęcie w tym poście). Jest też pełna patriotycznych symboli. Zbudowana jest na planie krzyża Virtuti Militari, ma drzwi z gałęziami układającymi się w kształt orła, skutego metalowym łańcuchem. Nad drzwiami i oknami znajdują się 4 orły, z różnych okresów historii Polski (z czasów Kazimierza Wielkiego, Konfederacji Barskiej, II Rzeczypospolitej oraz orzeł bez korony armii polskiej w ZSRR - wzorowany na orle księcia Władysława Hermana). Po więcej szczegółów polecam obszerny wywiad z ks. Kazimierzem Krakowczykiem, wieloletnim opiekunem kapliczki. 

Kaplica ma trzy przymiotniki, ale żaden z nich nie jest do końca poprawny:

• partyzancka - w czasach II Wojny Światowej kaplicy tu nie było. Wcześniej na tym miejscu stała prosta "kapliczka" (pień świerka osłonięty daszkiem) poświęcona Józefowi Kurasiowi ps. "Ogień".

• pasterska - owszem, jest na polanie, gdzie kiedyś wypasano owce, ale nigdy nie służyła pasterzom, została wybudowana jako symbol/pomnik

• papieska - dedykowana papieżowi (dostał do niej klucze), ale Jan Paweł II nigdy tam nie był

Obok kapliczki znajduje się symboliczny grób katyński - trzy skalne dłonie wystające z ziemi, oplecione drutem kolczastym. Goryczka trojeściowa i kamienne dłonie to moje "odkrycia" na szlaku, który kilka razy przemierzyłem.

1. Ołtarz myśliwych.

Ołtarz został ufundowany w 2003r przez nowotarskie koło łowieckie "Krokus". Na początek sezonu łowieckiego (3 listopada - Hubertus) odbywają się przy nim msze dla myśliwych. Trochę dziwi mnie logika tej grupy - na patrona wybrali sobie św. Huberta. Był on wychowany w królewskim rodzie Merowingów (VII wiek) i prowadził dość hulaszcze życie. Najchętniej spędzał czas na polowaniach. Do momentu, kiedy w gęstym lesie zobaczył jelenia z krzyżem między rogami. To spowodowało jego nawrócenie i ustatkowanie się. Później został biskupem. Myśliwi mają więc za patrona człowieka, który zrezygnował z polowań... Na dodatek św. Hubert jest patronem leśników. Widzę tu mały konflikt interesów...

Nie zrobiłem zdjęcia ołtarza, bo akurat ja prowadziłem grupę w tym miejscu (Bukowina Miejska). Na dodatek byliśmy mocno spóźnieni, więc trzeba było szybko grupę sprowadzić na dół.

Na zakończenie postu "Goryczka trojeściowa i kamienne dłonie" obiecany wcześniej przebieg żółtego szlaku Tymbark - Nowy Targ Oleksówki. Jest to tzw. szlak 10 polan, w części gorczańskiej zaprojektowany przez ks. Walentego Gadowskiego (wytrasował m.in. Orlą Perć). Szlak ma 42km i 2184m podejść. Jest to też "pielgrzymkowa wyrypa". Szlakiem tym, wydłużonym do Ludźmierza, w 3 niedzielę maja odbywa się pielgrzymka. Uczestnicy startują o 4:30 w Słopnicach, o 12:00 meldują się na Hali Turbacz i muszą na 18:00 zejść do Ludźmierza. Prawie 50km w 13:30h to wyrypa a nie typowa pielgrzymka ;-). Mam na koncie przejście 40km w 9:50h. Szlak jest ciekawy, przeszedłem fragmentami go prawie w całości. Może w przyszłym roku zmierzę się z pielgrzymami i przejdę go na raz...

Link do mapy turystycznej z pełnym przebiegiem: https://mapa-turystyczna.pl/route/9z21. Poniżej skrócony opis:

Tymbark - Słopnice - Mogielica (ten fragment opisałem tutaj) - Jasień - przeł. Przysłop (ten fragment przeszliśmy na 1 zjeździe kursu przewodników) - Kudłoń - schronisko na Turbaczu (opis tutaj) - Bukowina Miejska - Nowy Targ Oleksówki.